58. Zobowiązania warunkowe

W 2015 roku spółki należące do grup Polenergia oraz Wind Invest wytoczyły przeciwko spółce Polska Energia-Pierwsza Kompania Handlowa Sp. z o.o. powództwa o stwierdzenie bezskuteczności złożonych przez Polska Energia-Pierwsza Kompania Handlowa Sp. z o.o. oświadczeń o wypowiedzeniu umów zawartych z ww. spółkami na zakup energii elektrycznej i praw majątkowych. W toku postępowań sądowych spółki powodowe rozszerzają powództwa poprzez zgłaszanie roszczeń odszkodowawczych i roszczeń z kar umownych związanych z wypowiedzeniem umów bądź składają odrębne pozwy o zapłatę odszkodowań.

Na dzień zatwierdzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego do publikacji wysokość żądanych w pozwach odszkodowań wynosi: spółki grupy Polenergia –136 mln PLN (w tym Amon Sp. z o.o. – 90 mln PLN, Talia Sp. z o.o.– 46 mln PLN); spółki grupy Wind Invest – 493 mln PLN.

W sprawie z powództw spółek Amon Sp. z o.o. i Talia Sp. z o.o. zostały wydane wyroki częściowe i wstępne (wyrok z dnia 25 lipca 2019 roku w sprawie z powództwa Amon Sp. o.o. oraz wyrok z dnia 6 marca 2020 roku, uzupełniony przez sąd w dniu 8 września 2020 roku w sprawie z powództwa Talia Sp. z o.o.), w których sądy ustaliły, że oświadczenia Polska Energia-Pierwsza Kompania Handlowa Sp. z o.o. o wypowiedzeniu umów długoterminowych zawartych pomiędzy Polska Energia-Pierwsza Kompania Handlowa Sp. z o.o. i Amon Sp. z o.o. oraz zawartych pomiędzy Polska Energia-Pierwsza Kompania Handlowa Sp. z o.o. i Talia Sp. z o.o. na zakup energii elektrycznej i praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia są bezskuteczne i nie wywołują skutku prawnego w postaci rozwiązania obu umów, skutkiem czego umowy te po okresie wypowiedzenia, tj. po dniu 30 kwietnia 2015 roku pozostają w mocy co do wszystkich postanowień i wiążą strony. Sądy uznały ponadto, żądania Amon Sp. z o.o. i Talia Sp. z o.o. zapłaty odszkodowania za usprawiedliwione co do zasady, przy czym nie przesądziły o wysokości ewentualnego odszkodowania. Polska Energia-Pierwsza Kompania Handlowa Sp. z o.o. złożyła apelacje od wyroków.

W sprawie z powództwa Talia Sp. z o.o. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w dniu 20 grudnia 2021 roku ogłosił wyrok, w którym oddalił apelację Polska Energia-Pierwsza Kompania Handlowa Sp. z o.o. Wyrok Sądu Apelacyjnego, a w konsekwencji wskazane wyżej wyrok wstępny i częściowy oraz wyrok uzupełniający są prawomocne. Wyroki te nie zasądzają od Polska Energia-Pierwsza Kompania Handlowa Sp. z o.o. żadnego odszkodowania na rzecz powoda, tj. Talia Sp. z o.o. Polska Energia-Pierwsza Kompania Handlowa Sp. z o.o. otrzymała uzasadnienie orzeczenia sądowego Sądu Apelacyjnego i złożyła w wymaganym terminie skargę kasacyjną. Po dniu bilansowym, w dniu 28 lutego 2023 roku Sąd Najwyższy przyjął skargę kasacyjną do rozpoznania. W sprawie z powództwa Amon Sp. z o.o. Sąd Apelacyjny w Gdańsku, w dniu17 listopada 2022 roku ogłosił wyrok, w którym oddalił apelację Polska Energia-Pierwsza Kompania Handlowa Sp. z o.o. Wyrok Sądu Apelacyjnego, a w konsekwencji wskazany wyżej wyrok wstępny i częściowy jest prawomocny. Wyroki te nie zasądzają od Polska Energia-Pierwsza Kompania Handlowa Sp. z o.o. żadnego odszkodowania na rzecz powoda, tj. Amon Sp. z o.o. Polska Energia-Pierwsza Kompania Handlowa Sp. z o.o. nie zgadza się w całości z rozstrzygnięciem Sądu Apelacyjnego, a także rozstrzygnięciem sądu pierwszej instancji. Polska Energia-Pierwsza Kompania Handlowa Sp. z o.o. wystąpiła do Sądu Apelacyjnego o doręczenie wyroku sądu drugiej instancji wraz z pisemnym uzasadnieniem oraz przystąpi do jego analizy celem możliwie szybkiego zaskarżenia i podjęcia wszelkich innych przysługujących jej środków prawnych.

Powyższe prawomocne, częściowe i wstępne wyroki w sprawie z powództwa Talia Sp. z o.o. i Amon Sp. z o.o., nie zmieniają oceny Grupy, zgodnie z którą szanse ostatecznego przegrania sprawy o odszkodowanie na rzecz Talia Sp. z o.o. i Amon Sp. z o.o. nie są wyższe od szansy jej wygrania, w związku z czym nie tworzy się rezerwy na koszty z nim związane.

W sprawie z wniosku spółki Pękanino Wind Invest Sp. z o.o. o udzielenie zabezpieczenia roszczeń o ustalenie, że wypowiedzenia umów długoterminowych złożonych przez Polska Energia-Pierwsza Kompania Handlowa Sp. z o.o. są bezskuteczne, Sąd Apelacyjny w Warszawie w dniu 6 listopada 2019 roku częściowo uwzględnił wniosek o zabezpieczenie poprzez nakazanie Polska Energia-Pierwsza Kompania Handlowa Sp. z o.o. wykonywania w całości postanowień umów na dotychczasowych warunkach, zgodnie z ich treścią, do czasu prawomocnego zakończenia postępowania z powództwa Pękanino Wind Invest Sp. z o.o. przeciwko Polska Energia-Pierwsza Kompania Handlowa Sp. z o.o., toczącej się przed Sądem Okręgowym w Warszawie. Postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia jest prawomocne. Postanowienie to nie przesądza merytorycznie o zasadności powództwa, co może nastąpić dopiero w prawomocnym wyroku, a jedynie tymczasowo reguluje stosunki stron na czas trwania postępowania.

Pozostałe postępowania toczą się przed sądami pierwszej instancji (w tym jedno postępowanie, które zostało skierowane mocą wyroku sądu drugiej instancji do ponownego rozpoznania przez sąd pierwszej instancji).

Uwzględniając aktualny stan spraw sądowych i okoliczności im towarzyszące, Grupa ocenia, iż szanse przegrania pozostałych spraw sądowych związanych z powództwami zarówno w zakresie stwierdzenia bezskuteczności oświadczeń o wypowiedzeniu umów, jak i roszczeń odszkodowawczych nie są wyższe od szans wygrania przedmiotowych spraw, w związku z czym nie tworzy rezerwy na koszty z nimi związane.

W latach 2017 i 2018 spółki należące do grup Polenergia oraz Wind Invest wytoczyły przeciwko spółce TAURON Polska Energia S.A. pozwy o zapłatę odszkodowania oraz o ustalenie odpowiedzialności za szkody, które mogą wyniknąć w przyszłości z czynów niedozwolonych, w tym z czynów nieuczciwej konkurencji. Podstawą faktyczną żądań pozwów, według twierdzeń stron powodowych, jest wypowiedzenie przez spółkę zależną Polska Energia-Pierwsza Kompania Handlowa Sp. z o.o. umów długoterminowych na zakup energii elektrycznej i praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia oraz rzekome kierowanie przez TAURON Polska Energia S.A. tym procesem.

Na dzień zatwierdzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego do publikacji wysokość żądanych w pozwach odszkodowań wynosi: spółki grupy Polenergia – 131 mln PLN, spółki grupy Wind Invest – 272 mln PLN.

Ponadto, spółki powodowe wskazują w swych pozwach na następujące wartości szacowanych szkód, które mogą powstać w przyszłości: spółki grupy Polenergia – 265 mln PLN, spółki grupy Wind Invest – 1 119 mln PLN.

Sądem właściwym dla rozpoznania pozwów jest Sąd Okręgowy w Katowicach. Wszystkie postępowania toczą się przed sądami pierwszej instancji. Postępowania toczone z powództw grupy Wind Invest toczą się z wyłączeniem jawności. Na dzień zatwierdzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego do publikacji szanse Grupy na uzyskanie pozytywnego rozstrzygnięcia w sporach należy ocenić pozytywnie, tj. szanse przegranej nie są wyższe niż szanse wygranej.

TAURON Polska Energia S.A. jako były udziałowiec, posiadający do dnia sprzedaży tj. 26 marca 2021 roku, 10% udziałów w kapitale zakładowym spółki Polskie Elektrownie Jądrowe Sp. z o.o. jest wraz z pozostałymi byłymi udziałowcami tej spółki (PGE Polska Grupa Energetyczna S.A., KGHM Polska Miedź S.A. i ENEA S.A.) stroną porozumienia z Polskie Elektrownie Jądrowe Sp. z o.o. regulującego kwestie potencjalnych zobowiązań i świadczeń stron wynikających z rozstrzygnięcia sporu Polskie Elektrownie Jądrowe Sp. z o.o. z konsorcjum w składzie WorleyParsons Nuclear Services JSC, WorleyParsons International Inc, WorleyParsons Group Inc (dalej: „konsorcjum WorleyParsons”).

W 2015 roku konsorcjum WorleyParsons, będące wykonawcą badań w ramach procesu inwestycyjnego związanego z budową elektrowni jądrowej przez Polskie Elektrownie Jądrowe Sp. z o.o. zgłosiło w wezwaniu do zapłaty względem Polskie Elektrownie Jądrowe Sp. z o.o. roszczenia na łączną kwotę 92 mln PLN a następnie skierowało pozew na kwotę około 59 mln PLN, rozszerzony w 2017 i 2019 roku do kwoty około 128 mln PLN.

Zgodnie z porozumieniem, wspólnicy proporcjonalnie do uprzednio posiadanych ilości udziałów w Polskie Elektrownie Jądrowe Sp. z o.o. odpowiadają za zobowiązania lub proporcjonalnie przysługują im świadczenia potencjalnie powstałe w wyniku rozstrzygnięcia sporu z konsorcjum WorleyParsons do nieprzekraczalnego poziomu roszczeń wraz z odsetkami ustalonymi na dzień 26 marca 2021 roku, wynoszącego odpowiednio 140 mln PLN w przypadku roszczeń kierowanych przez konsorcjum WorleyParsons w stosunku do Polskie Elektrownie Jądrowe Sp. z o.o. oraz 71 mln PLN w odniesieniu do roszczeń podniesionych przez Polskie Elektrownie Jądrowe Sp. z o.o. w stosunku do konsorcjum WorleyParsons.

Zgodnie z najlepszą wiedzą Grupy, Polskie Elektrownie Jądrowe Sp. z o.o. nie uznało zgłoszonych w stosunku do niej roszczeń, a ewentualne ich zasądzenie przez sąd uważa za mało prawdopodobne. Grupa nie tworzy rezerwy w związku z powyższymi zdarzeniami.

W związku z połączeniem Spółki z Górnośląskim Zakładem Elektroenergetycznym S.A. („GZE”) – TAURON Polska Energia S.A. została stroną sporu sądowego z Hutą Łaziska S.A. („Huta”) przeciwko GZE i Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Prezesa URE.

Pozwem z dnia 12 marca 2007 roku Huta domaga się od GZE i Skarbu Państwa – Prezesa URE (in solidum) zasądzenia kwoty 182 mln PLN z odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za rzekome szkody wywołane niewykonaniem przez GZE postanowienia Prezesa URE z dnia 12 października 2001 roku dotyczącego wznowienia przez GZE dostaw energii elektrycznej do Huty.

W sprawie tej zapadły korzystne dla GZE wyroki sądu pierwszej i drugiej instancji, jednakże wyrokiem z dnia 29 listopada 2011 roku Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego i przekazał sprawę temuż Sądowi do ponownego rozpoznania. W dniu 5 czerwca 2012 roku Sąd Apelacyjny uchylił wyrok Sądu Okręgowego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu. Wyrokiem z dnia 28 maja 2019 roku Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił w całości powództwo Huty oraz orzekł o zwrocie przez Hutę na rzecz każdego z pozwanych kosztów postępowania. Huta wniosła apelację (datowaną na 25 lipca 2019 roku), zaskarżając powyższy wyrok w całości oraz wnosząc o jego zmianę poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie od pozwanych na rzecz Huty kosztów postępowania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji. W odpowiedzi na apelację z dnia 9 sierpnia 2019 roku Spółka wniosła o oddalenie apelacji w całości jako oczywiście bezpodstawnej oraz zasądzenie od Huty na rzecz Spółki kosztów postępowania apelacyjnego. Wyrokiem z dnia 9 lutego 2022 roku apelacja Huty została oddalona, zasądzono także m.in. na rzecz Spółki zwrot kosztów postępowania apelacyjnego. Wyrok jest prawomocny. W dniu 13 października 2022 roku Huta wniosła skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. Zarówno Spółka, jak i Skarb Państwa złożyli odpowiedzi na tę skargę podkreślając, w pierwszym rzędzie, brak podstaw do jej przyjęcia do rozpoznania przez Sąd Najwyższy. Do dnia zatwierdzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego do Spółki nie zostało doręczone postanowienie Sądu Najwyższego o przyjęciu lub odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej Huty do rozpoznania.

Na podstawie przeprowadzonej analizy prawnej roszczeń, jak również biorąc pod uwagę powyższy wyrok, Grupa uważa, że są one bezzasadne, a ryzyko konieczności ich zaspokojenia nikłe. W rezultacie Spółka nie utworzyła rezerwy na koszty związane z tymi roszczeniami.

Sprawa z powództwa ENEA S.A. („ENEA”) przeciwko TAURON Polska Energia S.A., zawisła od 2016 roku przed Sądem Okręgowym w Katowicach, a obecnie przed Sądem Apelacyjnym w Katowicach, dotyczy zapłaty kwoty 17 mln PLN z odsetkami ustawowymi od dnia 30 czerwca 2015 roku do dnia zapłaty. Podstawą faktyczną roszczenia ENEA są zarzuty dotyczące bezpodstawnego wzbogacenia Spółki w związku z możliwymi błędami w zakresie wyznaczenia danych pomiarowo – rozliczeniowych przez ENEA Operator Sp. z o.o., stanowiących podstawę rozliczeń ENEA i Spółki ze spółką Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. z tytułu niezbilansowania na rynku bilansującym w okresie od stycznia do grudnia 2012 roku. W toku postępowania na wniosek ENEA nastąpiło dopozwanie sprzedawców, dla których TAURON Polska Energia S.A. pełniła funkcję podmiotu odpowiedzialnego za bilansowanie handlowe w tym spółek zależnych Spółki, tj.: TAURON Sprzedaż Sp. z o.o. oraz TAURON Sprzedaż GZE Sp. z o.o. Roszczenie o zapłatę przez powyższe spółki zależne, wynoszące łącznie 8 mln PLN, wraz z ustawowymi odsetkami zostało zgłoszone przez stronę powodową na wypadek oddalenia powództwa przeciwko TAURON Polska Energia S.A.

W dniu 22 marca 2021 roku Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił w całości powództwo ENEA oraz orzekł o obowiązku zwrotu przez ENEA na rzecz Spółki kosztów postępowania. Wyrok nie jest prawomocny. ENEA wniosła apelację od ww. orzeczenia. Do dnia zatwierdzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego do publikacji, do Spółki nie zostało doręczone zawiadomienie o wyznaczeniu terminu rozprawy apelacyjnej.

Spółka nie utworzyła rezerwy, ponieważ uważa, że ryzyko niekorzystnego rozstrzygnięcia sprawy dla Spółki wynosi poniżej 50%. Rezerwy w ciężar kosztów tworzyły spółki zależne TAURON Sprzedaż Sp. z o.o. oraz TAURON Sprzedaż GZE Sp. z o.o. W 2021 roku rezerwy zostały w całości rozwiązane, w związku ze stanowiskiem spółek i oceną szans pozytywnego rozstrzygnięcia postępowania zakończonego nieprawomocnym korzystnym dla spółek wyrokiem.

Wobec spółek z segmentu Sprzedaż toczą się postępowania administracyjne i wyjaśniające. Spółki na bieżąco składają wyjaśnienia w sprawach i podejmują działania naprawcze.

W zakresie postępowań wszczętych w sprawie wymierzenia kar pieniężnych wobec spółki z segmentu Sprzedaż, dla których Prezes URE wydał decyzje nakładające kary pieniężne, spółka utworzyła rezerwy na toczące się postępowania w łącznej wysokości 3 mln PLN.

W zakresie postępowań wszczętych przez Prezesa UOKiK wobec spółek z segmentu Sprzedaż w sprawach o uznanie postanowień wzorca umów za niedozwolone w związku z stosowanym przez spółki mechanizmem automatycznego przedłużania okresu rozliczeń opłat za sprzedaż energii elektrycznej według cennika, spółki utworzyły rezerwy w łącznej wysokości 8 mln PLN na potencjalny zwrot opłat jednorazowych, pobranych od klientów za przedterminowe zerwanie cenników oraz na potencjalne koszty obsługi realizacji postanowień w ramach decyzji zobowiązujących.

Poza powyższymi postępowaniami Spółki nie tworzą rezerw na potencjalne kary związane z pozostałymi wszczętymi postępowaniami, ponieważ w ocenie Zarządów spółek ryzyko niekorzystnego rozstrzygnięcia spraw i nałożenia kary jest niskie.

Spółki należące do Grupy nie posiadają tytułów prawnych do wszystkich gruntów, na których usytuowane są sieci dystrybucyjne, instalacje ciepłownicze oraz związane z nimi urządzenia. W przyszłości Grupa może być zobowiązana do ponoszenia kosztów z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości, jednak należy zaznaczyć, iż ryzyko utraty majątku jest znikome. Grupa tworzy rezerwę na wszystkie zgłoszone spory sądowe w tym zakresie. Nie jest tworzona rezerwa na potencjalne nie zgłoszone roszczenia właścicieli gruntów o nieuregulowanym statusie ze względu na brak szczegółowej ewidencji nieuregulowanych gruntów i w konsekwencji brak możliwości wiarygodnego oszacowania kwoty potencjalnych roszczeń. Biorąc jednak pod uwagę dotychczasową historię zgłoszonych roszczeń i koszty ponoszone z tego tytułu w latach ubiegłych, ryzyko związane z koniecznością poniesienia istotnych kosztów z tego tytułu można uznać za niewielkie.

Na zgłoszone spory sądowe na dzień bilansowy zostały utworzone rezerwy w wysokości 75 mln PLN ujmowane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej w ramach pozostałych rezerw (nota 45.1).