jest podstawowym narzędziem kontroli ryzyka operacyjnego i stanowi alokację Tolerancji na ryzyko przyjętej w Grupie Kapitałowej TAURON. Limit globalny na ryzyko operacyjne jest w dalszej kolejności alokowany na poszczególne obszary działalności Grupy Kapitałowej TAURON, podkategorie ryzyka operacyjnego, jak również na poszczególne ryzyka operacyjne.
Zarządzanie głównymi ryzykami
Spółka aktywnie zarządza wszystkimi ryzykami dążąc do wyeliminowania lub maksymalnego ograniczenia ich potencjalnego negatywnego wpływu, w szczególności na wynik finansowy Grupy Kapitałowej TAURON.
Zarządzanie ryzykiem handlowym
Ryzyko handlowe zgodnie z funkcjonującą Polityką zarządzania ryzykiem handlowym w Grupie TAURON rozumiane jest jako możliwość poniesienia straty lub uzyskania korzyści z tytułu zmiany cen na rynkach towarowych i produktów powiązanych. Ryzyko handlowe, z uwagi na specyfikę prowadzonej działalności, stanowi jedno z kluczowych ryzyk w Grupie Kapitałowej TAURON. W skład Grupy Kapitałowej TAURON wchodzą spółki zarówno z Obszaru Wydobycie, Obszaru Wytwarzanie uwzgledniającego również Obszar OZE, jak również Obszaru Sprzedaż. W związku z występowaniem przeciwstawnych pozycji w ww. Obszarach ryzyko w określonym stopniu naturalnie się dywersyfikuje. Z uwagi jednak na niepełne zbilansowanie ww. Obszarów, jak również odmienny charakter ekspozycji, Grupa Kapitałowa TAURON wykazuje wrażliwość na zmienność cen energii elektrycznej, gazu oraz produktów powiązanych.
Podstawową miarę operacyjną ryzyka rynkowego w Grupie Kapitałowej TAURON stanowi miara wartości narażonej na ryzyko VaR określająca maksymalną dopuszczalną zmianę wartości pozycji w zadanym horyzoncie czasowym i na określonym poziomie prawdopodobieństwa. VaR stanowi dynamiczną miarę ryzyka, która w odróżnieniu od miar statycznych charakteryzuje się własnością wyprzedzającą, pozwalającą na określanie możliwych negatywnych skutków jeszcze przed ich faktycznym wystąpieniem. Obszar ryzyka, mając jednak świadomość pewnych ograniczeń tego typu miar statystycznych, korzysta również z szeregu uzupełniających miar ryzyka służących zapewnieniu bezpiecznego funkcjonowania obszarów handlowych.
Pomiar strategiczny ryzyka rynkowego prowadzony jest w oparciu o mechanizm Krzywych Zabezpieczenia mających zapewnić maksymalny poziom bezpieczeństwa poprzez optymalizowanie otwartych pozycji handlowych narażonych na zmienność czynników cenowych w poszczególnych obszarach działalności Grupy Kapitałowej TAURON.
Struktura organizacyjna systemu zarządzania ryzykiem handlowym przewiduje ścisły podział kompetencji, w ramach którego sterowanie i kontrola ryzyka odbywa się centralnie z poziomu TAURON. W szczególności elementem struktury organizacyjnej systemu zarządzania ryzykiem handlowym jest podział działalności handlowej Grupy Kapitałowej TAURON na Front, Middle oraz Back Office. Taki podział zadań ma na celu zapewnienie niezależności funkcji operacyjnych realizowanych przez Front Office od funkcji kontroli ryzyka realizowanego przez Obszar Ryzyka oraz zapewnia odpowiedni poziom elastyczności operacyjnej. Na potrzeby procesu zarządzania ryzykiem zakłada się takie umiejscowienie odpowiedzialności, aby zapewnić optymalne podejście do danego typu zagrożenia, wykorzystując w szczególności efekt skali oraz efekt synergii. Stosowane podejście zapewnia efektywność prowadzonych procesów handlowych oraz właściwy nadzór nad jednym z głównych procesów biznesowych prowadzonych w ramach Grupy Kapitałowej TAURON.
Poniższy rysunek przedstawia podział działalności handlowej Grupy Kapitałowej TAURON.
Rysunek nr 42. Podział działalności handlowej Grupy Kapitałowej TAURON
Zarządzanie ryzykiem finansowym
Grupa Kapitałowa TAURON, w ramach zarządzania ryzykiem finansowym, zarządza ryzykiem walutowym i ryzykiem stopy procentowej, w oparciu o opracowaną i przyjętą do stosowania Politykę zarządzania ryzykiem finansowym w Grupie TAURON oraz zatwierdzoną przez Zarząd Tolerancję na ryzyko, Limit globalny na ryzyko finansowe wraz z jego dekompozycją na poszczególne rodzaje ryzyka finansowego. Głównym celem zarządzania tymi ryzykami jest minimalizacja wrażliwości przepływów pieniężnych Grupy Kapitałowej TAURON na czynniki ryzyka finansowego oraz minimalizacja kosztów finansowych i kosztów zabezpieczenia w ramach transakcji z wykorzystaniem instrumentów pochodnych. TAURON w przypadkach, w których jest to możliwe i ekonomicznie uzasadnione, wykorzystuje instrumenty pochodne, których charakterystyka pozwala na zastosowanie rachunkowości zabezpieczeń.
TAURON, w ramach identyfikowanych ryzyk finansowych, zarządza również ryzykiem finansowania rozumianym jako brak możliwości pozyskania nowego finansowania, wzrost kosztów finansowania oraz ryzyko wypowiedzenia dotychczasowych umów finansowania. W ramach minimalizacji ryzyka finansowania TAURON prowadzi politykę pozyskiwania finansowania dla Grupy Kapitałowej TAURON z odpowiednim wyprzedzeniem w stosunku do planowanej daty jego wykorzystania. Oznacza to posiadanie przez Grupę Kapitałową TAURON podpisanych programów gwarantowanego finansowania bądź też zabezpieczenie tego finansowania poprzez zgromadzenie środków na rachunkach Grupy Kapitałowej TAURON. Taka polityka ma na celu przede wszystkim zapewnienie elastycznego doboru źródeł finansowania i wykorzystania sprzyjających warunków rynkowych, a także zmniejszenie ryzyka konieczności zaciągnięcia nowych zobowiązań na niekorzystnych warunkach finansowych. Polityka TAURON obejmuje również standaryzację kowenantów i zapisów umów finansowania w najbardziej kluczowych elementach dokumentacji.
Zarządzanie ryzykiem kredytowym
Ryzyko kredytowe zgodnie z funkcjonującą Polityką zarządzania ryzykiem kredytowym w Grupie TAURON jest rozumiane jako możliwość poniesienia straty lub uzyskania korzyści z tytułu niewywiązania się partnerów handlowych ze zobowiązań kontraktowych jak również wystąpienia ekspozycji kredytowych zagrożonych utratą wartości w związku z pogorszeniem ich sytuacji finansowej. Grupa Kapitałowa TAURON posiada zdecentralizowany system zarządzania ryzykiem kredytowym, jednak kontrola, limitowanie i raportowanie tej kategorii ryzyka odbywa się centralnie, na poziomie Spółki dominującej. Funkcjonująca Polityka Zarządzania Ryzykiem Kredytowym w Grupie TAURON określa zasady zarządzania tym ryzykiem na poziomie Grupy Kapitałowej TAURON, mające skutecznie zminimalizować jego wpływ na realizację celów Grupy Kapitałowej TAURON.
Zarządzanie ryzykiem kredytowym ma postać sterowania poziomem ekspozycji kredytowej, generowanej w momencie zawierania kontraktów przez spółki Grupy Kapitałowej TAURON. Generalną zasadą jest, że przed zawarciem istotnego kontraktu podmiot poddawany jest badaniu kondycji finansowej i otrzymuje limit kredytowy, stanowiący ograniczenie maksymalnej ekspozycji z tytułu zaangażowania handlowego. Ekspozycja kredytowa jest w tym kontekście rozumiana jako kwota, która może zostać utracona, jeśli kontrahent nie wywiąże się ze swoich zobowiązań w określonym czasie (z uwzględnieniem wartości wniesionych przez niego zabezpieczeń). Ekspozycję kredytową wylicza się na aktualny dzień i dzieli się ją na ekspozycję z tytułu płatności i ekspozycję zastąpienia.
Poniższy rysunek przedstawia składowe ekspozycji kredytowej.
Rysunek nr 43. Składowe ekspozycji kredytowej
Na podstawie wartości ekspozycji oraz syntetycznej miary oceny kondycji finansowej poszczególnych klientów globalna wartość ryzyka kredytowego, na jakie narażona jest Grupa Kapitałowa TAURON wyliczana jest z wykorzystaniem metod statystycznych, według których oblicza się wartość narażoną na ryzyko na podstawie rozkładu prawdopodobieństwa całkowitej straty kredytowej CVaR. Miara ta stanowi podstawowy limit operacyjny ryzyka kredytowego stanowiący alokację zatwierdzonej przez Zarząd Tolerancji na ryzyko.
Zarządzanie ryzykiem operacyjnym
Ryzyko operacyjne, zgodnie z funkcjonującą Polityką zarządzania ryzykiem operacyjnym w Grupie TAURON jest rozumiane jako możliwość poniesienia straty lub uzyskania korzyści wskutek nieodpowiednich lub zawodnych procedur wewnętrznych, błędów ludzi i systemów lub w wyniku zdarzeń zewnętrznych. Obejmuje ono także ryzyko reputacji oraz ryzyko braku zgodności. Ryzyko operacyjne, z uwagi na specyficzny charakter zagrożeń oraz możliwości zarządzania nim, stanowi odrębną grupę ryzyka występującego w działalności Grupy Kapitałowej TAURON. Przedmiotowe ryzyko jest zjawiskiem złożonym, występuje w każdym procesie i rodzaju działalności, jest wielowymiarowe i dotyczy różnego rodzaju działań i operacji. W szczególności poziom ekspozycji na czynniki ryzyka operacyjnego jest powiązany z wielkością i złożonością struktury organizacyjnej, liczbą i złożonością systemów IT oraz z liczbą prowadzonych procesów biznesowych. Ryzyko operacyjne charakteryzuje się brakiem możliwości całkowitej eliminacji jego źródeł, a analiza jego czynników i parametrów (m.in. częstości i dotkliwości), a także ich ocena wymaga stosowania złożonych metod pomiaru i analizy.
W celu skutecznego zarządzania ryzykiem operacyjnym Grupa Kapitałowa TAURON stosuje odpowiednie narzędzia, do których w szczególności zalicza się: limit globalny na ryzyko operacyjne, profil ryzyka operacyjnego funkcjonujący w szerokim zakresie system wczesnego ostrzegania, bazę zdarzeń operacyjnych oraz powiązany system limitów operacyjnych. W szczególności na podstawie zatwierdzonej Tolerancji na ryzyko określane są limity operacyjne dla poszczególnych ryzyk operacyjnych (lub ich grup) mających na celu wyprzedzającą kontrolę podatności Grupy Kapitałowej TAURON na poszczególne czynniki ryzyka operacyjnego oraz wdrożenie wyprzedzających działań mitygacyjnych.
Poniższy rysunek przedstawia narzędzia systemu zarządzania ryzykiem.
ma na celu identyfikację obszarów, procesów lub działań nadmiernie eksponowanych na zagrożenia wynikające z poszczególnych czynników ryzyka operacyjnego. Wyraża się w szczególności w wymiarze strukturalnym obejmującym rodzaje zdarzeń operacyjnych, strukturę organizacyjną Grupy Kapitałowej TAURON i procesy oraz w wymiarze skali obejmującym oszacowane potencjalne straty uwzględniające w szczególności historyczne wartości strat rzeczywistych, jak również narzędzia wykorzystywane w celu mitygacji zagrożeń. Na potrzeby pomiaru ryzyka operacyjnego i określenia Profilu ryzyka operacyjnego, poszczególne rodzaje ryzyka operacyjnego dzielone są (ze względu na charakter ich występowania) na ryzyka ciągłe oraz jednorazowe.
definiowany jest w celu monitorowania poziomu ryzyka operacyjnego dla każdego zidentyfikowanego zagrożenia. Z zestawu Wskaźników KRI, wyodrębniane są Wskaźniki EWI jako te, które podlegają stałej kontroli pod kątem wyznaczonych dla nich progów ostrożnościowych, tj. progu akceptacji, mitygacji i eskalacji.
tworzona jest na potrzeby identyfikacji nowych czynników ryzyka oraz równolegle celem określenia profilu ryzyka w Grupie Kapitałowej TAURON. Pozwala ona na ewidencję przypadków charakteryzujących się potencjalną bądź rzeczywistą stratą dla organizacji. Celem prowadzenia bazy zdarzeń operacyjnych jest określenie częstotliwości oraz dotkliwości poszczególnych czynników ryzyka operacyjnego oraz obszarów i procesów, w których występują.
to dokument w formie tabelarycznego formularza stanowiący narzędzie wspierające realizację procesu zarządzania ryzykiem w zakresie identyfikacji ryzyka, określający szczegółowe informacje, jakie powinny być zebrane w tym procesie.
Zarządzanie ryzykiem regulacyjnym
Ryzyko regulacyjne zgodnie z obowiązującą Polityką zarządzania ryzykiem regulacyjnym w Grupie TAURON rozumiane jest jako możliwość poniesienia straty lub uzyskania korzyści z tytułu planowanych lub nieplanowanych zmian istniejących lub stanowienia nowych regulacji, które mogą mieć wpływ na działalność Grupy Kapitałowej TAURON. Ryzyko regulacyjne, z uwagi na specyficzny charakter zagrożeń oraz ograniczone możliwości zarządzania nim, stanowi odrębną kategorię ryzyka korporacyjnego, na które narażona jest Grupa Kapitałowa TAURON w ramach prowadzonej działalności. Zarządzanie ryzykiem regulacyjnym opiera się o Proces zarządzania ryzykiem regulacyjnym, który stanowi uszczegółowienie Procesu zarządzania ryzykiem określonego w Strategii ERM.
- niestabilność otoczenia prawnego,
- zmianę polityki regulacyjnej na poziomach krajowym i unijnym,
- postępującą integrację europejskiego rynku energii,
- niepewną sytuację polityczną,
- znaczące podwyższenie wymagań w zakresie konkretnej regulacji.
Ryzyko regulacyjne pojawia się w momencie wystąpienia przesłanek o zmianach regulacyjnych np. wejście w życie dyrektywy unijnej, która będzie implementowana do polskiego porządku prawnego, czy stanowiska ustawodawcy deklarujące zmiany regulacyjne. Zarządzanie ryzykiem regulacyjnym nie ustaje w momencie wejścia w życie określonej regulacji, od której często oczekiwane są rozporządzenia wykonawcze precyzujące jej sposób implementacji, lecz od momentu obowiązywania wymogów regulacyjnych (okres od wejścia w życie aktu prawnego do początku obowiązywania wymogów regulacyjnych jest okresem przejściowym). Wówczas zarządzanie ryzykiem regulacyjnym przechodzi w ryzyko braku zgodności i monitorowane jest w ramach ryzyka braku zgodności.
Poniższy rysunek przedstawia cykl życia ryzyka regulacyjnego.
Rysunek nr 45. Cykl życia ryzyka regulacyjnego
Zgodnie z klasyfikacją ryzyka regulacyjnego w ramach Polityki zarządzania ryzykiem regulacyjnym w Grupie TAURON wyodrębnionych zostało 13 obszarów ryzyk regulacyjnych funkcjonujących w Grupie Kapitałowej TAURON. Klasyfikacja prowadzona jest w oparciu o wyodrębnienie jednorodnych grup regulacji według ich wpływu na działalność Grupy Kapitałowej TAURON, z uwzględnieniem możliwości podejmowania skutecznej reakcji na ryzyko. Obszary ryzyk regulacyjnych podzielone są na 2 podstawowe kategorie:
ryzyka regulacyjne, które mogą mieć wpływ na działalność Grupy Kapitałowej TAURON związaną z wytwarzaniem oraz sprzedażą energii elektrycznej i cieplnej. W ramach tej kategorii autonomicznie występują również ryzyka związane z dystrybucją energii elektrycznej oraz wydobyciem surowców.
ryzyka regulacyjne, które mogą mieć wpływ na działalność Grupy Kapitałowej TAURON związaną m.in. z prawem zamówień publicznych, bezpieczeństwem informacji lub obszarem zgodności, ochroną danych osobowych, handlem na rynkach energii, prawem pracy, prawem rachunkowym i podatkowym, regulacjami rynku kapitałowego, bezpieczeństwem i higieną pracy czy ochroną środowiska i zmianami klimatycznymi.
Zarządzanie ryzykiem w projektach
Grupa Kapitałowa TAURON prowadzi szereg inwestycji w wielu obszarach swojej działalności. Projekty te z uwagi na skalę i często skomplikowany charakter realizacji stanowią źródło zagrożeń mogących mieć wpływ na harmonogram, budżet lub jakość produktów końcowych. Systematyczne stosowanie zapisów Polityki Zarządzania Ryzykiem w Projektach w Grupie TAURON ma na celu mitygację tych ryzyk, wspierając jednocześnie realizację celów strategicznych organizacji. Regulacja ta, w szczególności, określa podstawowe zasady zarządzania ryzykiem w projektach, zapewniając w tej sferze spójność, kompleksowość podejścia oraz jednoznaczność rozumienia. Celem podejmowanych działań jest osiągnięcie wymaganego prawdopodobieństwa realizacji projektu przy zachowaniu określonego harmonogramu, budżetu i jakości otrzymanych produktów. Celem nadrzędnym jest uzyskanie oczekiwanych korzyści wynikających z realizacji projektu i realizacja celów strategicznych Grupy Kapitałowej TAURON.
Zarządzanie ryzykiem w projektach dotyczy również zarządzania ryzykiem wynikającym z projektów i mającym wpływ na organizację. Proces zarządzania ryzykiem wynikającym z projektów obejmuje identyfikację, wycenę tych ryzyk, określanie i monitorowanie wskaźników wczesnego ostrzegania oraz planowanie i wdrażanie działań związanych z zarządzaniem tymi ryzykami. Dla ryzyk mających wpływ na organizację, wyceny ryzyka dokonuje się w wartości bezwzględnej wpływu ze wskazaniem okresu wpływu z podziałem na poszczególne okresy obrachunkowe, w odniesieniu do założonej EBITDA lub przyjmowanych w organizacji założeń do projekcji długoterminowych. Dla najważniejszych ryzyk mających wpływ na organizację opracowywane są Plany reakcji na ryzyko i Plany rezerwowe. Ocena ryzyk dla projektów i wynikających z projektów dla organizacji uwzględniana jest w trakcie podejmowania kluczowych decyzji związanych z uruchomieniem i realizacją tych projektów.
Poniższy rysunek przedstawia model zarządzania ryzykiem w projektach.
Rysunek nr 46. Model zarządzania ryzykiem w projektach
