Uwarunkowania strategii

Do 2025 roku działania sektora elektroenergetycznego skoncentrują się na rozwoju źródeł odnawialnych. Jest to z jednej strony wynikiem wzrostu cen na hurtowym rynku energii, z drugiej wynikiem dużego wsparcia dla rozwoju OZE i rosnącą konkurencyjnością kosztową technologii w porównaniu do coraz droższej energetyki konwencjonalnej. Obserwowana w ostatnich latach tendencja związana z dekarbonizacją energetyki przybiera na sile, co znajduje swoje odzwierciedlenie w regulacjach związanych ze wzrostem wymogów środowiskowych dla bloków węglowych. Powyższe skutkuje w wielu przypadkach trwałym brakiem rentowności. Dodatkowo, zmiana podejścia sektora finansowego do kredytowania tylko zrównoważonych środowiskowo inwestycji, przyspiesza transformację energetyki. Dynamiczny rozwój fotowoltaiki prosumenckiej w Polsce, związany jest przede wszystkim z konkurencyjnością kosztową technologii i uruchomieniem szeroko zakrojonych programów wsparcia, które znacząco obniżają koszty inwestycji. Nie bez znaczenia jest także możliwość częściowego uniezależnienia od szybko rosnących cen energii elektrycznej. Według Polityki Energetycznej Polski do 2040 roku (PEP 2040) zakłada się, że moc osiągalna w technologiach PV osiągnie poziom ponad 5 GW w roku 2025. W krótkiej perspektywie nastąpi również wzrost mocy zainstalowanych w technologii wiatrowej na lądzie – według założeń PEP 2040, szacowany poziom mocy zainstalowanej w tej technologii w 2025 roku wyniesie ok. 9,6 GW. Impulsem do dalszego rozwoju energetyki wiatrowej może być nowelizacja ustawy odległościowej (tzw. 10H). Nowe prognozy wskazują na większą dynamikę rozwoju źródeł wiatrowych i PV, niż te wskazane w PEP 2040.

Nowym i perspektywicznym kierunkiem inwestycji są morskie farmy wiatrowe. Szanse na powstanie wielkoskalowych morskich odnawialnych źródeł energii daje ustawa o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych, która weszła w życie w 2021 roku. Zgodnie z deklaracjami inwestorów, produkcja energii elektrycznej z pierwszej farmy wiatrowej w polskiej strefie Morza Bałtyckiego rozpocznie się już w 2025 r. Najbardziej zaawansowane prace prowadzą PGE, PKN Orlen i Polenergia. Według PEP 2040, w perspektywie 2025 roku moce offshore osiągną poziom ok. 0,7 GW. Szacunki zawarte w PEP mówią o wycofaniu ok. 2,6 GW mocy z krajowego systemu w latach 2021-2025. Należy jednak podkreślić, że mimo rosnącej liczby instalacji odnawialnych źródeł energii, do 2025 roku węgiel pozostanie dalej podstawowym paliwem w krajowej energetyce.

Ze  względu na sytuację branży w Polsce model biznesowy energetyki ulega zmianie. Podejmowane są działania w kierunku wydzielania węglowej energetyki konwencjonalnej z grup energetycznych do odrębnych podmiotów
i koncentracji działalności na OZE, dystrybucji i sprzedaży energii elektrycznej oraz nowych produktów. Na poziomie rządowym toczą się prace nad utworzeniem Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE), która będzie koncentrować węglowe aktywa wytwórcze.

W aspektach makroekonomicznych, w najbliższych latach zakłada się utrzymanie wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną, mimo spodziewanego spadku energochłonności, ustabilizowania tempa rozwoju gospodarczego oraz poprawy efektywności energetycznej.  Wpłynie na to upowszechnienie wykorzystania energii elektrycznej np. do celów grzewczych w związku z przeciwdziałaniem niskiej emisji. W najbliższych latach nie należy się spodziewać rozwoju nowych technologii magazynowania energii do poziomu umożliwiającego ich ekonomiczne wdrażanie w skali systemowej. Impulsem do upowszechnienia i wykorzystywania magazynów energii do celów systemowych może być zmienność cen energii spowodowana dużym udziałem źródeł niesterowalnych. Sieci przesyłowe i dystrybucyjne zmieniają swój charakter z tradycyjnego kierunku przepływu energii z elektrowni do sieci przesyłowej, dalej do sieci dystrybucyjnej i klientów na rosnące przepływy w przeciwnym kierunków czyli z sieci niskich napięć do sieci o napięciu wyższym. Wymusza to podejmowanie działań inwestycyjnych w kierunku opomiarowania sieci z transmisją danych i systemów informatycznych wspierających zarządzanie siecią w celu utrzymania stabilności poprzez sterowanie przepływami (obciążalność elementów sieci), kontroli napięć i mocy zwarciowych. Sieci niskich i średnich napięć wymagają dużych nakładów na modernizację, aby mogły zaabsorbować lawinowo pojawiające się rozproszone instalacje wytwórcze. Sieci dystrybucyjne, w szczególności w obszarach o małej gęstości odbioru, stają się gwarantem stabilności i bezpieczeństwa, a także swoistym „magazynem energii” dla źródeł prosumenckich i pozostałych OZE.

Do najistotniejszych z perspektywy Grupy TAURON kwestii, które będą wpływać na sektor energetyczny
w perspektywie 2025 roku zaliczyć należy:

• wdrożenie rozwiązań rządowych dla górnictwa węgla kamiennego i energetyki węglowej;
• regulacje europejskie i krajowe: dalsze ograniczanie emisji CO2 skutkujące zwiększeniem cen uprawnień do emisji, wzrost obowiązku udziału energii z OZE i wzrost efektywności energetycznej;
• rozstrzygnięcia dotyczące możliwości finansowania inwestycji w aktywa gazowe;
• wycofanie części jednostek wytwórczych konwencjonalnych związane z pogarszającą się pozycją konkurencyjną wobec innych źródeł energii;
• integracja europejskiego rynku energii i związane z tym ograniczenie znaczenia rynków lokalnych na rzecz rynków regionalnych, rosnące możliwości fizycznych przepływów transgranicznych;
• możliwość wydzielania samobilansujących się obszarów, np. klastrów energii i możliwość świadczenia dla nich dodatkowych usług (bilansowanie, agregacja, DSM, rezerwacja mocy itp.);
• dalszy przyrost instalacji prosumenckich.

W latach 2026-2030 w zakresie technologii wytwarzania energii elektrycznej prognozuje się kontynuację dynamicznego rozwoju OZE i prawdopodobny rozwój technologii magazynowania energii. Zmiany technologiczne dla farm wiatrowych, przy sprzyjających regulacjach, przełożą się na repowering instalacji, a tym samym na zwiększenie mocy i poprawę efektywności ich wykorzystania. Rozwój magazynowania energii wpłynie pozytywnie na stabilność dostaw energii elektrycznej. Regulacje na poziomie unijnym dalej będą wspierać rozwój OZE
i nakładać jednocześnie coraz wyższe koszty i ograniczenia na energetykę konwencjonalną, czyniąc ją trwale nierentowną. Udział węgla w krajowym miksie energetycznym znacząco spadnie. Zgodnie z prognozami w PEP 2040, przewiduje się wzrost mocy w instalacjach PV do ponad 7 GW w 2030 roku, w zakresie mocy wiatrowych na lądzie do ok.  9,6 GW, a mocy wiatrowej na morzu do 5,9 GW. Do 2030 roku nastąpią kolejne wyłączenia nierentownych bloków węglowych. W PEP 2040 szacuje się wycofanie mocy wytwórczych na poziomie ok. 4 GW w okresie 2026-2030. Jest jednak szansa dla nowoczesnych konwencjonalnych bloków energetycznych, które będą stabilizować krajowy system elektroenergetyczny. Na skutek odstawień bloków węglowych możliwe jest powstanie deficytu mocy szczytowej w KSE, co może tworzyć  potencjał dla rozwoju źródeł opartych na gazie ziemnym, pod warunkiem możliwości sfinansowania takich inwestycji.

Najistotniejsze czynniki mające wpływ na poziom zapotrzebowania na energię elektryczną to dalsza poprawa efektywności energetycznej i jednoczesny wciąż duży potencjał wzrostu zużycia energii. Zakłada się dalszy wzrost świadomości konsumenckiej, związany z procesami digitalizacji, dostępu do instalacji prosumenckich oraz inteligentnych rozwiązań sieciowych. Wzrośnie również rola usług zarządzania stroną popytową, co w dużej mierze wynikać będzie z rozwoju technologii smart i mechanizmów rynkowych. Ze względu na wzrost instalacji prosumenckich wystąpi konieczność dalszej rozbudowy sieci przesyłowych i dystrybucyjnych w celu dostosowania ich do większej zmienności obciążenia, jak również do obsługi przepływów dwukierunkowych.

Narastająca świadomość energetyczna w połączeniu ze wzrastającym kosztem energii powodować będzie coraz większe zainteresowanie efektywnością energetyczną, oszczędzaniem energii oraz własną produkcją i magazynowaniem energii ze źródeł OZE. Zachęty ekonomiczne i lepsze technologie będą skutkować intensyfikacją działań termomodernizacyjnych i zwiększeniem zakupów coraz mniej energochłonnych urządzeń (w tym w gospodarstwach domowych). Dodatkowo, rosnąć będzie popularność zachowań proekologicznych. Coraz więcej klientów akceptować będzie ponoszenie wyższych kosztów energii elektrycznej, o ile pochodzić będzie z ekologicznych źródeł wytwórczych.

W perspektywie długoterminowej konsekwentnie będzie rosła rola źródeł odnawialnych, które w ciągu najbliższych dwóch dekad wyprą energetykę opartą na węglu.  W dłuższej perspektywie nastąpi również znacząca transformacja krajowego miksu energetycznego i zwiększenie udziału OZE do poziomu ponad 60% w perspektywie 2040 roku. W perspektywie do 2050 roku największym wyzwaniem dla Polski będzie zapewnienie stabilnych dostaw energii elektrycznej.

Sektor energetyczny będzie musiał dostosować się do zmian klimatycznych, a w szczególności do oddziaływania ekstremalnych zjawisk pogodowych i klimatycznych takich jak huragany, susze czy powodzie.

W perspektywie długoterminowej można zakładać pojawienie się  przełomowych technologii, które w znaczący sposób wpłyną na biznes energetyczny. Prognozuje się upowszechnienie technologii wodorowych w energetyce, w przemyśle i w transporcie oraz rozwój technologii magazynowania energii.